Trần TrungTuổi "chơi vơi", việc bất ổn
Mirza Shahzada Khurram (58 tuổi, quốc tịch Pakistan) trước đây là một kỹ sư điều hòa không khí. Nhưng năm ngoái, ông bị sa thải đột ngột. Từ đầu năm đến nay, ông đã gửi sơ yếu lý lịch cho nhiều nơi nhưng không tìm được việc vì bị coi là "quá lứa". Thất vọng, ông đã phải đăng ký lái xe cho hãng Careem để kiếm tiền nuôi gia đình.
Người lao động ngoài 50 tuổi đang phải chật vật làm các công việc tự do vì bất ngờ thất nghiệp, khó tìm việc mới, chưa tích lũy đủ tiền để về hưu (Ảnh: Rest of world).
Mỗi ngày, ông phải lái xe từ 8h sáng đến 3h chiều mà không nghỉ ngơi. Bởi ngồi lái xe quá lâu, ông đã mắc bệnh trĩ và thường xuyên đau bụng, đầy hơi.
Giống như Mirza, nhân viên giao hàng Maureen Zephora Khumalo (64 tuổi) đã phải đối diện với sự chế nhạo từ bạn bè vì làm công việc dành cho người trẻ tuổi.
"Với tình hình kinh tế khắc nghiệt, cả tôi và con cái đều thất nghiệp nên việc này là lựa chọn tốt nhất cho chúng tôi. Thậm chí, tôi sẵn lòng làm công việc tự do này cho đến khi 80 tuổi", Maureen nói.
Người lớn tuổi phải chấp nhận mưu sinh, làm các công việc tự do mà không có bảo hiểm xã hội khi tuổi tác càng cao, với rủi ro về sức khỏe tăng lên. Mirza, Maureen và những người lao động lớn tuổi khác đang phải đối mặt với thực tế khó khăn khi phải tìm kiếm cách kiếm sống mỗi ngày sau khi mất việc ở độ tuổi khá cao.
Nolwazi Mtshekexe, một tài xế 50 tuổi ở Johannesburg, đang làm việc để hỗ trợ ba đứa con của mình (Ảnh: Rest of world).
Theo tờ Rest of World, đã có 52 người lao động trong độ tuổi từ 50 đến 75 tham gia khảo sát, đến từ Châu Mỹ Latinh, Châu Phi, Nam Á và Đông Nam Á.
Những người lao động này cho biết họ đã chuyển sang làm các công việc tự do để có thể sống sót. Báo cáo của Rest of World cũng dự đoán rằng số lượng người lớn tuổi không nghỉ hưu mà tiếp tục làm công việc tự do sẽ tiếp tục tăng trong những năm tới.
Theo các chuyên gia, có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này. Theo Claudia Mahler, một chuyên gia độc lập của Liên hợp quốc về quyền của người cao tuổi: "Nhiều người cao tuổi không còn nhận được hỗ trợ từ gia đình, điều khiến họ phải đối diện với cảm giác bị bỏ rơi".
Ngoài ra, tiền lương ổn định trong nhiều năm, lạm phát kéo dài và chi phí sinh hoạt tăng đã khiến nhiều người không thể dành tiền để tiết kiệm cho tuổi hưu. Điều này đẩy họ phải tiếp tục làm việc, kiếm tiền mặc dù đã cao tuổi.
"Dư" tuổi làm việc
Bà Rasamany Vettivelu, một tài xế lái xe công nghệ Grab tại Malaysia, kiểm tra điện thoại vào ngày sinh nhật thứ 75 của mình. Nhưng không nhận được lời chúc mừng từ đối tác của mình. Thay vào đó, ứng dụng thông báo rằng bà đã quá già để làm việc trên nền tảng.
Thực tế, tại Malaysia, Grab có giới hạn tuổi của tài xế là 69 tuổi. Sau sự việc của bà, Wee Ka Siong, cựu bộ trưởng giao thông vận tải Malaysia, đã nói với truyền thông địa phương rằng Chính phủ không đưa ra giới hạn tuổi tối đa cho tài xế công nghệ và yêu cầu các nền tảng linh hoạt hơn.
Sự giới hạn về độ tuổi của các nền tảng xe ôm công nghệ đang gây khó khăn cho người lao động cao tuổi (Ảnh: Rest of world).
Ông Huỳnh Thanh Long (51 tuổi, cư trú tại TPHCM) cũng gặp khó khăn khi xin việc tại các hãng taxi truyền thống. Bởi vì tuổi trên 50, ông không được nhận làm việc tại các công ty đó. Vì vậy, ông phải vất vả tìm hãng xe công nghệ không đặt giới hạn về tuổi tác và đăng ký làm tài xế.
Tại Việt Nam, Grab giới hạn tuổi của tài xế là 60 tuổi cho nam và 55 tuổi cho nữ; người lái ô tô không thể làm ở tuổi 65 cho nam và 60 cho nữ. ShopeeFood chỉ chấp nhận những tài xế dưới 55 tuổi.
Ngoài ra, Xanh SM cũng giới hạn tuổi là 55 cho tài xế ô tô và 60 cho tài xế mô tô. Be không giáo hạn tuổi và Gojek giới hạn độ tuổi là 70.
Ông Minh, một tài xế giao hàng ở TPHCM chia sẻ với Rest of World rằng, vì muốn kiếm thu nhập để nuôi vợ con, ông đã đăng ký làm tài xế xe công nghệ. Nhưng độ tuổi 63 của ông đã ngăn không cho ông trở thành đối tác của các hãng xe lớn.
Ông Nguyễn Văn Thành, Giám đốc điều hành toàn cầu của công ty, cho biết: "Chúng tôi xác định các quy định này dựa trên tiêu chuẩn của thị trường. Người lái xe phải có sức khỏe tốt để điều khiển phương tiện giao thông".
Ở Đông Nam Á, nơi dân số đang già đi nhanh chóng, công việc tự do trở thành cơ hội hiếm hoi cho người lao động cao tuổi. Tuy nhiên, một số công ty lại giới hạn tuổi từ 55 đến 70. Điều này gây lo lắng cho người lớn tuổi dành cho những công việc tự do này.
Không chỉ các nền tảng xe công nghệ, một số công ty taxi cũng thông báo chỉ nhận tài xế dưới 50 tuổi.
GS.TS.Giang Thanh Long, Viện trưởng Viện Chính sách và Quản lý, Đại học Kinh tế Quốc dân Hà Nội, giải thích về việc các công ty đặt giới hạn tuổi khi tuyển dụng: "Khi tuổi tác tăng, rủi ro gây tai nạn cũng tăng lên. Vì vậy, các công ty lo lắng về vấn đề bồi thường sau tai nạn".
