Viết TuấnDự thảo Luật Bảo hiểm xã hội sửa đổi đang được lấy ý kiến tại kỳ họp thứ 7 với đề xuất giảm số năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu từ 20 năm xuống còn 15 năm.
Theo đó, mức hưởng lương hưu của lao động nghỉ hưu trong điều kiện bình thường sẽ bằng 45% bình quân tiền lương tính theo số năm đóng bảo hiểm xã hội, tương ứng với 20 năm đóng bảo hiểm của lao động nam và 15 năm đối với lao động nữ. Mỗi năm đóng bảo hiểm sau đó sẽ được hưởng thêm 2%.
Lao động nam sau khi đóng 15 năm bảo hiểm xã hội sẽ được hưởng tỷ lệ tối thiểu là 33,75%, và cần đóng 35 năm để hưởng lương hưu tối đa là 75%. Lao động nam đóng đủ từ 15 năm đến dưới 20 năm sẽ được hưởng tỷ lệ tăng thêm 2,25% mỗi năm. Lao động nữ tham gia đóng bảo hiểm xã hội trong 15 năm sẽ được hưởng lương hưu tối thiểu là 45%, và cần đóng đến 30 năm để đạt mức tối đa là 75%.
Vậy, mặc dù lấy mốc 15 năm đóng bảo hiểm xã hội tối thiểu nhưng tỷ lệ tích lũy lương hưu của lao động nam sẽ thấp hơn so với lao động nữ.
Trên cơ sở nghiên cứu kỹ lưỡng, đánh giá tác động một cách toàn diện, cơ quan soạn thảo đã đề xuất việc sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội nhằm đảm bảo sự ổn định, kế thừa các thành tựu của Luật Bảo hiểm xã hội 2014 và tránh gây xáo lạc trong xã hội.
Tỷ lệ hưởng lương hưu của lao động nam và nữ là phù hợp (Ảnh minh họa: Sơn Nguyễn).
Với mục tiêu đảm bảo cân đối Quỹ bảo hiểm xã hội trong dài hạn, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 đã thực hiện nhiều điều chỉnh liên quan đến công thức tính lương hưu; cùng với đó là lộ trình điều chỉnh mức bình quân tiền lương tháng đóng bảo hiểm xã hội để tính lương hưu (khu vực nhà nước) theo hướng tính bình quân toàn bộ quá trình đóng và lộ trình tăng tuổi nghỉ hưu theo Bộ luạt Lao động năm 2019...
Do đó, theo cơ quan soạn thảo, quan điểm chung trong quyết định sửa đổi Luật Bảo hiểm xã hội lần này là kế thừa quy định về tuổi nghỉ hưu của Bộ luật Lao động năm 2019 và kế thừa quy định về tính tỷ lệ hưởng lương hưu theo quy định của Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.
Ngoài ra, chỉ có thêm quy định về tính tỷ lệ hưởng lương hưu đối với các trường hợp chưa được quy định trong luật hiện hành.
Để bảo đảm cân đối Quỹ trong dài hạn, Luật Bảo hiểm xã hội 2014 đã có lộ trình điều chỉnh tỷ lệ hưởng lương hưu bình quân cho một năm đóng bảo hiểm xã hội (tỷ lệ tích lũy) từ 3% xuống còn 2,5% (giảm 0,5%) đối với nữ và từ 2,5% xuống còn 2,14% (giảm 0,36%) đối với nam.
Vậy lộ trình giảm này đối với nữ sẽ nhiều hơn nam là 0,14%/năm. Chính vì thế việc quy định mức tối thiểu 15 năm hưởng 33,75% đối với nam, và 45% đối với nữ là phù hợp.
Theo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, bình quân trong 30 năm thì tỷ lệ hưởng lương hưu bình quân cho một năm đóng bảo hiểm xã hội (tỷ lệ tích lũy) của nam là 2,14%/năm.
Ưu điểm, để đảm bảo mối tương quan hài hòa, và đồng thời đảm bảo lương hưu tương xứng cho 15 năm tham gia bảo hiểm xã hội không quá thấp, cơ quan soạn thảo đã đề xuất tỷ lệ tích lũy đối với nam là 2,25%, tương đương 15 năm đóng để hưởng 33,75% thay vì 32,1% như trước.
Tỷ lệ hưởng lương hưu 2,25% cho một năm đóng, là tỷ lệ bình quân tỷ lệ hưởng lương hưu của 20 năm đóng bảo hiểm xã hội đối với lao động nam được quy định tại Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014.
Với quy định tỷ lệ hưởng lương hưu tính bình quân cho một năm đóng của Việt Nam hiện nay là 2,14% đối với nam và 2,5% đối với nữ, trong khi các nước như Trung Quốc và Hàn Quốc tỷ lệ này chỉ là 1%; bình quân của thế giới chỉ khoảng 1,7%.
Với tỷ lệ tích lũy theo quy định hiện hành, cùng với việc quy định tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa là 75%, chế độ hưu trí của Việt Nam hiện nay được đánh giá là thuộc nhóm cao nhất so với các nước khác.
